Demonteren is de sleutel, als je het Gabrie Geelof van afval- en recyclingbedrijf PreZero vraagt. Volgens de directeur Value Chain Bouw- en Sloopafval valt of staat circulair bouwen met een goede losmaakbaarheid van een constructie. “Als een heel duurzaam product meerdere componenten heeft die niet eenvoudig zijn te demonteren en te recyclen, verdwijnt het alsnog in de afvalrecyclinginstallatie.”
Wat doet uw organisatie aan circulair bouwen?
“We halen afval op bij een klant en sorteren en recyclen daar zo veel mogelijk stromen uit. Ik houd me bezig met bouw- en sloopafval, maar ik zie het niet alleen als afval. Een Velux-dakraam bestaat bijvoorbeeld uit diverse componenten. We moeten een oplossing vinden om dat demontabel te maken, zodat alles kan worden hergebruikt. Indien een dakraam in onze afvalrecycling-installatie belandt is de eerste stap een shredder. We halen er dan weliswaar nog een hoog percentage hout, puin en zeefzand uit, maar PreZero wil voorkomen dat er materialen in terechtkomen waar we meer mee kunnen. Bijvoorbeeld glas niet vermengen met zeefzand en puin, maar verzamelen met ander glas. Dat is het voordeel van het anders inzamelen en verwerken van samen- gestelde bouwmaterialen.
Op dit moment onderzoeken we samen met producenten hoe we kunnen voorkomen dat materialen die we kunnen hergebruiken, in de bouw- en sloop recyclinginstallatie terechtkomen.”
Hoe ziet u de ontwikkeling van circulaire en biobased bouwmaterialen?
“Koplopers gebruiken duurzame en biobased materialen, maar dat wil niet zeggen dat die herbruikbaar zijn. Als een heel duurzaam product meerdere componenten heeft die niet eenvoudig zijn te demonteren en niet op de goede manier worden aangeboden, verdwijnt het alsnog in de bouw- en sloop recyclinginstallatie. Ook moet je kijken naar hoe een product is bevestigd. Kost het veel tijd om te demonteren, dan wordt er eerder gesloopt en gaat alles verloren. Je moet er dus al in je ontwerp rekening mee houden dat producten goed demontabel en recyclebaar zijn. Dat vergroot de herbruikbaarheid.”
‘Voor materiaalbehoud is demonteren beter dan versnipperen’
Denkt u dat hergebruik van bouwmaterialen in de toekomst vast onderdeel wordt van het bouwproces?
“Met de huidige regelgeving koersen we daarop. Je ziet wel dat de productie is gericht op efficiëntie en wat de producent nodig heeft om bepaalde volumes te kunnen produceren. Er zijn voorwaarden, maatvoeringen en kwaliteitseisen aan de voorkant nodig om hergebruik te bewerkstelligen. Het doel is om zoveel mogelijk producten terug te winnen. Dat een dakraam daadwerkelijk wordt gedemonteerd als het zover is. Demonteren is voor materiaalbehoud een betere optie dan versnipperen. Een grotere schaal leidt tot meer materiaalbehoud én heeft een groot dempend effect op de kosten. Het maakt nogal verschil of je jaarlijks 2500 dakramen demonteert of het tienvoudige. Dan hebben we volumes om ze efficiënt en duurzaam uit elkaar te kunnen halen. Focussen we ons daarop dan creëren we een concept dat zichzelf logistiek in leven houdt. Dan kun je materiaal hergebruiken en van hout daadwerkelijk latten maken in plaats van spaanplaat. Je moet eerst de vraag op gang brengen, voordat je kunt kijken naar oplossingen. In die fase zitten we.”
“Europa moet één strategie hebben, gebaseerd op waar landen sterk in zijn”
Hoe belangrijk is (het delen van) productdata in circulair bouwen?
“Transparantie is belangrijk. Zoals bij een levenscyclusanalyse, dan is er duidelijkheid tijdens de productie en het gebruik. Ook de verwijderingsstap, de end of life-fase, heeft enorme impact. Zodra het de bouw- en sloop recyclinginstallatie ingaat, kost het meer energie en verlies je een deel van de stromen doordat alles zo klein wordt dat het zich vermengt. Bij producenten is die laatste fase nog onderbelicht. Wij zien mogelijkheden om materialen hoogwaardiger te hergebruiken. Als dat een positief effect heeft op de levensduur en de milieu-impact van het product, komt ook bij producenten het besef dat verandering mogelijk is. Duurzame verwijdering maakt het opnieuw kunnen gebruiken van materiaal en het toepassen van productcomponenten beter mogelijk. Plus het heeft een enorm positief effect op de milieu-impact en levensduur.”
Hoe groot is de rol van de overheid in het stimuleren van circulair bouwen?
“Het begint met de wijze waarop de overheid zelf met deze materie omgaat. Als de overheid er bij aanbestedingen oog voor heeft, geeft ze het goede voorbeeld. Daarnaast is de Nationale Milieudatabase heel belangrijk. Juist de beslissing aan de voorkant maakt de verandering; degene die producten aanschaft is veelal geen eigenaar bij de verwijdering. De database maakt zaken transparanter en zorgt voor bewustwording. Iemand gooit aan het einde van de levensduur een product in de container, maar weet niet wat de milieu-impact ervan is. Weet-ie dat wel dan is hij misschien bereid om het netjes uit elkaar te halen voor hergebruik. Transparantie is dus noodzakelijk om gedrag te veranderen.”
Hoe moet binnen de bouwketen beter worden samengewerkt om zo duurzaam en circulair mogelijk te bouwen?
“Samenwerking tussen alle schakels in de keten is zeker belangrijk. Het begint al bij een opdrachtgever die de architect en bouwer ruimte geeft voor het toepassen van hergebruikte materialen. In het bouwproces is de bouwer enigszins afhankelijk door bijvoorbeeld materiaalkeuze, maar ook door de wijze van bouwen en daarmee het bevestigen en verankeren van onderdelen. Deze keuzes hebben een effect op het proces bij einde levensduur oftewel het slopen van een gebouw. Voor mij is een onderdeel van circulair bouwen ook oog hebben voor de einde levensduurfase, die veelal decennia later pas zal plaatsvinden.”
‘Als een product bij demontage beschadigd raakt, is dat vaak het einde van de levensduur’
Hoe moet de samenwerking met producenten worden ingevuld om zo duurzaam mogelijk te bouwen?
“PreZero voert de dialoog met partijen en zoekt verbinding met producenten. Maar het is breder, ook de keten van architecten, bouwers en sloopbedrijven moet aanhaken. Producenten zouden samen met bouwers kunnen kijken naar makkelijk te demonteren bevestigingsmaterialen. Want als een product bij demontage beschadigd raakt en niet meer voldoet, is dat vaak het einde van de levensduur. Dat is funest. Terwijl je ook kunt zorgen dat het eindeloos is te hergebruiken en eenvoudig is te repareren.”
Wat is ervoor nodig om circulair bouwen de standaard te laten worden?
“Voor een deel is dat regelgeving. Simpel voorbeeld: als het Bouwbesluit de hoogte van de binnenruimte en standaard kozijnafmetingen voorschrijft, is een oude deur minder makkelijk in een nieuw gebouw te hangen. Kijk voor een toekomstig Bouwbesluit dus heel goed naar de mogelijkheden, ook voor bestaande bouwmaterialen. Daarnaast is het verenigen van producenten en alle andere ketenpartners belangrijk. Maak met elkaar meer gestandaardiseerde afspraken die zijn na te komen. Een heel divers assortiment betekent dat je veel diverse producten retour krijgt. Hoe homogener, hoe eenvoudiger. Zorg dus voor zo veel mogelijk eenheid in het product, dan wordt hergebruik makkelijker.”
Elevator Pitch PreZero
Comments are closed.