Tijdens een UserGroup bijeenkomst bespreken we in een kleine groep een onderwerp dat ons bezig houdt en waar we als fabrikanten en dienstverleners praktisch mee aan de slag willen.
Op 16 mei vond de UserGroup Circulair Bouwen plaats met als centrale vraag “Hoe tonen we de circulariteit van bouwmaterialen aan en hoe regelen we dit binnen de keten?”. Het doel van de bijeenkomst was om inzichten te delen, nieuwe initiatieven te bespreken en samenwerkingen te verkennen om duurzaamheid en circulariteit in de bouwsector te bevorderen. Het was een middag vol interessante discussies en presentatie over verschillende onderwerpen met betrekking tot Circulair Bouwen.
We startten de bijeenkomst met een heerlijke gezamenlijke lunch. Tijdens de lunch kon iedereen op ontspannen wijze met elkaar kennis maken, wat meteen een goede sfeer schiep voor de rest van de middag.
Datum: 16 mei 2023
Locatie: Geofort, Herwijnen
Aanwezigen:
- Tanja Bongers, Wienerberger
- Dennis ter Veldhuis, Saba Adhesives
- Bonne Maat, Sika
- Andre Verhijde, Forbo
- Mark Faay, Faay Vianen
- Thies van der Wal, VBI
- Marcel Vreeken, Velux
- Antoon Siebert, Zeeboer
Vragen en uitdagingen van de aanwezige fabrikanten
Ter introductie op het thema gaven alle deelnemers aan het begin van de bijeenkomst aan wat de doelen zijn van hun organisatie op het gebied van Circulair Bouwen. De doelstellingen verschilden erg in ambitieniveau. Van het verduurzamen van de hele (beton)keten tot het CO2 neutraal produceren van bouwmaterialen en het verminderen van (bouw)afval.
Thies van der Wal pleitte vanuit VBI voor een andere manier van denken over Circulair Bouwen, zoals het Bouwwaarde-model doet. Dit model laat je niet alleen anders kijken naar materiaalgebruik, maar het helpt vooral om andere keuzes te maken dan we tot nu toe gewend zijn. Het doel is een gebouw te ontwikkelen met een zo laag mogelijke milieu impact. In het model staat de levenscyclus van een gebouw centraal. Van ontwerp en uitvoering, gebruik en beheer, renovatie en hergebruik tot uiteindelijk recycling en weer opnieuw opbouwen uit secundaire grondstoffen. Zijn uitdaging zit het verduurzamen van de (beton)keten en het betrekken en aansluiten van alle betrokken partijen.
Tanja Bongers van Wienerberger vraagt zich af in hoeverre de losmaakbaarheidsindex vorm gaat krijgen. Dat wil zeggen: de mate waarin objecten demonteerbaar zijn op alle schaalniveaus binnen gebouwen zodat het object de functie kan behouden en hoogwaardig hergebruik realiseerbaar is. Als het gaat om dakpannen is de losmaakbaarheidsindex zeer eenvoudig, bij bakstenen is de uitdaging daarin wat groter. Het ontwerp van een gebouw bepaalt de mogelijkheid om objecten al dan niet fysiek uit elkaar te kunnen halen. De losmaakbaarheid van materialen zal tijdens het bouwproces gewaarborgd moeten worden en aan het einde van de levensduur van een gebouw zal er gekozen moeten worden voor demontage in plaats van sloop om de losmaakbaarheid ook daadwerkelijk te gebruiken zoals het bedoeld is.
Bonne Maat (Sika en Pulastic Sportvloeren) gaf aan dat zijn uitdaging zit in het feit dat het ene bouwproduct zich eenvoudiger leent voor Circulair Bouwen dan het andere. Bij het ontwikkelen van Sportvloeren zijn hier eenvoudiger slagen te maken dan bij lijmen en kitten. Deze producten hebben behoorlijke uitdagingen als het gaat om Circulair en demontabel bouwen. Hij kreeg hierop bijval van Andre Verheijde (Forbo Eurocol) en Dennis ter Veldhuis (Saba Adhesives).
Ander Verheijde vertelde dat bij Forbo de focus nu vooral ligt op het verlagen van de carbonfootprint en het zo veel mogelijk voorkomen van afval. Net zoals veel producenten van bouwmaterialen hebben zij de doelstelling om in 2030 de CO2 uitstoot aanzienlijk verminderd te hebben en in 2050 klimaatneutraal te produceren. Door innovatieve technologieën en verbeterde recepturen zijn de lijmen en kitten van Forbo inmiddels emissie arm.
Dennis ter Veldhuis vertelde dat er vooral tijd en geld geïnvesteerd wordt in innoverende projecten, inclusief wetenschappelijk onderzoek met als doel om oplossingen te vinden voor een duurzamere industrie en infrastructuur. De uitdaging zit in het nadenken over het gebruik van de producten gedurende de gehele levenscyclus van het gebouw om de impact op het klimaat te elimineren.
Mark Faay (Faay) vertelt dat circulariteit een belangrijk onderdeel is van de bedrijfsvoering. Alle Faay-producten zijn ‘groen’. Er worden biobased grondstoffen en materialen gebruikt, zoals vlas, hout en gips waardoor ze probleemloos herbruikbaar zijn. Vanaf medio 2022 worden de wanden geleverd met een circulariteitsverklaring in de vorm van een terugnameoptie. De logistiek van de terugname en de intentie om de wanden daadwerkelijk te willen terugleveren aan Faay is echter nog een uitdaging.
Presentatie Marcel Vreeken (Velux) en discussie
Na het rondje uitdagingen hield Marcel Vreeken een presentatie over wat Duurzaamheid en Circulariteit bij Velux inhoudt. Klik hier voor de volledige presentatie. Tijdens de presentatie van Marcel en daarna ontstonden mooie gesprekken en discussies rondom de centrale vraag van de bijeenkomst: “Hoe kunnen fabrikanten de circulariteit van bouwmaterialen aantonen en hoe regelen we dit binnen de keten?”.
Productontwikkelingen circulaire bouwmaterialen
Platform CB’23 is begonnen aan de ontwikkeling van een meetmethode voor circulariteit in de bouw. waarmee betere circulaire keuzes gemaakt kunnen gaan worden. De methode is toepasbaar op de gehele bouw (GWW en B&U), op elk schaalniveau (van grondstof tot gebied) en op elk moment in het bouwproces. De ontwikkeling is inmiddels overgedragen aan de Normcommissie Circulair bouwen, een subcommissie van NEN. Ondertussen laten de fabrikanten uit de UserGroup op verschillende manier en niveau’s zien hoe duurzaam en/of circulair hun bouwproducten zijn.
1. Demontabel bouwen
De circulariteit van een bouwmaterialen kan aangetoond worden wanneer je het los kan maken en kan hergebruiken. Het belang van losmaakbaar / demontabel bouwen werd door de hele groep bevestigd. Het ontwerpen en bouwen van constructies die gemakkelijk gedemonteerd kunnen worden, is essentieel om materialen in de toekomst te kunnen hergebruiken. De rol van fabrikanten hierbij is groot, omdat producten of de montage van producten zo aangepast moet worden dat het losgemaakt en hergebruikt kan worden. De fabrikanten van lijmen en kitten gaven aan dat hier een grote uitdaging voor hun ligt. De R&D afdelingen van alle fabrikanten van bouwmaterialen spelen hierin een grote rol.
Idee: uitnodigen van iemand van R&D van een fabrikant die productinnovaties ten behoeve van demontabel bouwen?
2. Marktplaats voor herbruikbare bouwmaterialen
De aanwezige fabrikanten bespraken in het verlengde van het onderwerp demontabel bouwen de marktplaats voor herbruikbare bouwmaterialen, waar overschotten en herbruikbare materialen beschikbaar gesteld kunnen worden voor andere projecten. Op deze manier kunnen we circulariteit regelen binnen de keten. Deze marktplaatsen vergemakkelijken de uitwisseling van materialen en verminderen verspilling. Er zijn al diverse aanbieders op dit gebied, zoals 2e kans bouwmateralen depot of Circulaire Bouwmaterialen. Echter is hier vanuit fabrikanten nog weinig contact mee.
Idee: uitnodigen / interviewen van een markplaats van herbruikbare bouwmaterialen en brainstormen hoe hoe fabrikanten en marktplaatsen van bouwmaterialen beter samen kunnen werken en circulariteit van bouwproducten kunnen bevorderen.
3. Terughalen van bouwmaterialen
Tijdens de bijeenkomst vertelden Marcel Vreeken (Velux), Tanja Bongers (Wienerbergen) en Mark Faay (Vianen) over hun initiatieven om bouwmaterialen als fabrikant terug te nemen en te hergebruiken. De uitdaging liggen hier vooral op het vlak van logistiek en het beoordelen van de terug geleverde bouwmaterialen.
Idee: uitnodigen / interviewen van een fabrikanten die het terughalen en hergebruiken tip top in orde heeft en het proces hoe ze hier toe kwamen kan en presenteren als een case om van te leren.
4. CO2 uitstoot
Veel fabrikanten houden zich momenteel bezig met het reduceren van CO2 uitstoot, naar aanleiding van de doelen van de Nederlandse overheid om in 2050 CO2 neutraal te zijn. 2030 is hierbij meestal een ijkpunt met een subdoel om een bepaald percentage CO2 uitstoot verminderd te hebben. De uitdagingen zitten hem in het verbeteren van de keten (Scope 3), op scope 1 en 2 hebben fabrikanten mee grip, aangezien dit de eigen productie methoden en middelen betreft.
5. Toepassen van de ‘R’ strategie
De mate waarin je circulair bent als fabrikant, kan ook aangetoond worden met de ‘R’ strategie. Marcel Vreeken (Velux) pleitte voor het gebruik van de R-strategie, die staat voor Refuse (weigeren), Rethink (heroverwegen), Reduce (verminderen), Repair (repareren), Refurbish (renoveren), Remanufacture (herfabriceren), Repurpose (herbestemmen), Recycle (recycleren) en Recover (herwinnen). Het implementeren van deze strategieën in de bouwsector maakt de weg vrij voor een circulair bouwen.
Idee: uitnodigen / interviewen van een fabrikanten die de ‘R’strategie actief gebruikt en het proces hoe ze hier toe kwamen kan en presenteren als een case om van te leren.
6. BioMassBalance
Deelnemers bespraken ook de BioMassBalance als bewijs voor het duurzaam produceren van bouwmaterialen. Het idee achter de BioMassBalance methode is te vergelijken met dat achter groene stroom. Bij de productie van producten wordt zowel gebruik gemaakt van hernieuwbare grondstoffen als van fossiele grondstoffen. Het aandeel hernieuwbare grondstoffen wordt daarbij rekenkundig aan de betreffende producten toegekend volgens een methode die gecertificeerd is door de Duitse keurings- en certificeringsinstantie TÜV SÜD. Het aandeel duurzame grondstoffen kan uiteenlopen van 25 tot 100 procent, maar de productkenmerken komen altijd volledig overeen met die van het volledig fossiele equivalent.
Stimulerende factoren Circulair Bouwen
De deelnemers aan de UserGroup waren het over eens dat er meerdere factoren zijn die Circulair Bouwen kunnen stimuleren.
1. De rol van de overheid
Thies van der Wal (VBI) benadrukte het belang van betrokkenheid van de overheid in duurzame bouwinitiatieven, zoals het Betonakkoord. De overheid kan de ontwikkeling van duurzame bouwpraktijken stimuleren door middel van regelgeving, beleidsmaatregelen en financiële incentives. Nauwere samenwerking tussen de overheid en de bouwsector om de overgang naar circulariteit te versnellen.
Verder wordt er vanuit de EU gestimuleerd om te werken met Carbon Credits. Als aanvulling op de CO2-reductie van jouw organisatie naar Net Zero CO2, kan je met CO2certificaten (carbon credits) de resterende CO2-uitstoot neutraliseren. Zo kan je als organisatie je Net Zero CO2 doelen bereiken en tegelijkertijd waardevolle projecten te wereld ondersteunen. De aanwezige fabrikanten vragen zich af of en hoe je hier als fabrikant op wordt afgerekend.
Tanja Bongers van Wienerberger vraagt zich af waar het heen gaat met de carbonfootprint en of er straks vanuit de overheid niet steeds meer gestuurd gaat worden op biodiversiteit.
Actie: uitzoeken wat de carbon credits inhouden voor fabrikanten van bouwmaterialen.
Actie: uitzoeken in hoeverre biodiversiteit de leidraad gaat worden tov carbonfootprint.
2. Duurzaam bouwen als investeringsmodel
Een interessant perspectief dat door Marcel Vreeken (Velux) naar voren werd gebracht, was de benadering van duurzaam bouwen als een investeringsmodel in plaats van alleen als een businessmodel. Veel directies van fabrikanten van bouwmaterialen willen het financiële plaatje kloppend hebben. Duurzaam bouwen moet geen rode cijfers opleveren. Marcel Vreeken pleit ervoor om de financiële kant van duurzame ontwikkelingen en innovaties te benaderen als investering. Door te investeren in duurzame bouwpraktijken kunnen fabrikanten een positieve impact hebben op het milieu en de maatschappij. Het levert in eerste instantie financieel vaak weinig op, totdat het duurzaamheid een voorwaarde voor leveren wordt.
Actie: Praktijkcase zoeken waarin duurzaamheid startte als investeringsmodel en na enige tijd ook leidde tot groene cijfers.
Loopt Nederland voorop?
De vraag of Nederland voorop loopt op het gebied van circulair bouwen werd besproken. De deelnemers aan de UserGroup vragen zich af of niet het braafste jongetje van de klas zijn als het gaat om Circulair bouwen. Sommige deelnemers waren van mening dat Nederland een leidende rol speelt, terwijl anderen benadrukten dat er nog veel werk te verzetten is om de doelen voor circulair bouwen te bereiken.
Actie: Uitzoeken welke plaats Nederland in Europa inneemt als het gaat om Circulair Bouwen.
Conclusie & Vervolg
De UserGroup Circulair Bouwen was een waardevolle bijeenkomst waarin kennis en inzichten werden gedeeld, nieuwe initiatieven werden besproken en samenwerkingen werden verkend om duurzaamheid en circulariteit in de bouwsector te bevorderen. Het belang van samenwerking tussen fabrikanten, overheden en andere belanghebbenden om de transitie naar circulair bouwen te versnellen werd benadrukt. De deelnemers gingen naar huis met nieuwe inzichten en een hernieuwd enthousiasme om bij te dragen aan een duurzamere toekomst in de bouwsector. Wel is er behoeft om op de verschillende onderwerpen die aan bod zijn gekomen wat dieper door te gaan. Het onderwerp Circulair Bouwen is erg groot en de deelnemers gaven aan dat het fijn zou zijn om dit in hapklare brokken verder te bespreken. Het bestuur beloofde om te kijken hoe we hier vervolg aan kunnen geven en komt met een voorstel. We zijn een volgende keer van harte welkom bij Saba.
Comments are closed.